Kasım 17, 2016

Tüp Mide – Obezite Cerrahisinde Beslenme

Merhaba sevgili #diyetseverler! Bu yazım obezite cerrahisi (bariatrik cerrahi) (tüp mide) geçiren danışanlarım ve takipçilerim için… Bir önceki yazımda, ki ona aşağıdaki linke tıklayarak ulaşabilirsiniz, bu operasyonu geçiren kişilerde başarıya ulaşmanın; yalnızca ameliyata bağlı olmadığını, yaşam tarzı değişikliği ve beslenme tedavisinin önemini anlatmıştım. Bu seferde bu ameliyatın sonrasında hastaları bekleyen beslenme zorluklarını ve izlenmesi gereken dört aşamalı diyet protokolünü anlatacağım. Aynı zamanda hastaların beslenmelerinde özellikle dikkat etmeleri gereken noktalara değineceğim.

Ancak hepsinden önce şunu belirterek başlamak istiyorum. Danışanlarım içerisinde bu operasyonu geçirenlerden bir “diyet listesi” verilmesi şeklinde talepler geldi. Bu şekilde tek bir diyet listesi verilmesi uygun değil. Çünkü biz diyetisyenler her zaman için diyetin kişiye özel olduğunu ve bireysel olarak değişim gösterdiğini söyleriz. Diyet; bireyin yaşı, boyu, kilosu, sahip olduğu rahatsızlıklar, fiziksel aktivite durumu -enerji harcaması-, bireysel besin intoleransları ve kişisel tercihler gibi birçok farklı faktörden etkilenir. Bu nedenle diyet bireyseldir ve -diyeti diyetisyen yazar-. Ben bu yazıda sizlere rehber olabilecek temel unsurlardan bahsedeceğim ancak bu operasyonu geçirdiyseniz, lütfen bu konuda yetkin olan bir diyetisyenin takibinde kalın.

Bariatrik cerrahiden (obezite cerrahisi) sonra beslenme tedavisinin iki temel amacı vardır. Bunlar doku iyileşmesinin ve kas ve sıvı kaybının önlenmesi için gerekli besin ögelerinin alınmasının sağlanmasıdır.

Tüp Mide Hastaların Uymaları Gereken Genel Beslenme Kuralları

Ameliyat sonrası komplikasyonların önlenmesi ve kilo kaybının sağlanması için, yeme alışkanlıklarının uygun şekilde değiştirilmesine ihtiyaç vardır.

Bireylerin bu ameliyat sonrasında ilk yılda bazı besinleri sindirmede sorun yaşarlar. Bu nedenle bireylerin bir süre için diyetlerinden bu besinleri çıkarmaları istenir. Ancak yine de bireysel farklılıkların olabileceği düşünülmelidir.

Bu besinler:

makarna,
pirinç,
patates,
ekmek ve
et olarak sıralanabilir.

Katı ve sıvı yiyecek ayrımı yapılmalıdır. Katı ve sıvı besinler birlikte tüketilmemelidir. Sıvılar yudum yudum, aralıklı olarak içilmelidir.
Ayarlanabilir gastrik bant hastaları, sıvıları yemekten en az 10 dk önce ve yemekten 30 dakika sonra tüketmelidirler. Diğer bariatrik cerrahi yöntemlerinde ise sıvılar, yemekten en az 30 dk. önce ve yemekten 30 dk. sonra tüketilmelidir.
Önerilen porsiyon büyüklüğü aşılmamalıdır. Doygunluk hissi oluştuğunda yemek yemeye son verilmeli. Aşırı yemekten sakınılmalıdır. Porsiyon kontrolünü sağlamak için küçük tabaklardan yemek yiyebilirsiniz.
Oldukça yavaş yemek yenilmelidir. Her lokmada kaşık çatalı bırakmak, küçük kaşık çatal kullanarak yemek ve besinleri iyice çiğnemek bunu sağlamanızda size yardımcı olacaktır.
Yiyecekler iyice çiğnenmelidir.

Bu kurallara uyulmadığında hastalar dumping sendromu ile karşı karşıya kalabilirler.

Tüp mide hastalarında nadir bir sorun “Dumping Sendromu”

Bireyler, ameliyat sonrasında yiyecek ve içecekleri önerilen şekilde tüketmediklerinde dumping sendromu adı verilen bir sorun ile karşılaşabilirler. Dumping sendromu halsizlik, hafif sersemlik, terleme, titreme, bulantı, şişkinlik, ishal, şiddetli kusma, iştahsızlık ve kendini iyi hissetmeme gibi belirtilerle seyredebilir. Dumping sendromu; bireyler hızlı bir şekilde, fazla miktarda yiyecek tükettiklerinde, özellikle yasaklı olan şekerli ve yağlı yiyecekleri tükettikten sonra görülür. Tüp mide hastlarında dumping sendromu, diğer ameliyatlara göre daha az görülür.

Tüp Mide Hastalarının Enerji Gereksinimleri ve Diyetlerinin Makrobesin Ögelerinden Gelen Yüzdeleri

Bu hasta grubunda normalde bireylerin enerji ihtiyaçlarını hesaplamak için kullandığımız denklemleri kullanamıyoruz. Hastaların mide hacimlerine göre tükettikleri miktarların enerji ve karbonhidrat, protein ve yağ miktarları hesaplanmaktadır. Obezite cerrahisi sonrası sağlıklı kilo kaybının sürdürülmesi için en iyi makro besin ögesi (karbonhidrat, protein, yağ) modelinde fikir birliğine varılamamıştır. Farklı obezite cerrahisi yöntemlerinde bireylere verilecek enerji miktarları farklılık göstermektedir.

Bariatrik Cerrahi Sonrası Dört Aşamalı Diyet

1. Aşama Berrak Sıvı Diyet

Bu diyet, ameliyat sonrası ilk iki gün boyunca verilir. Bu aşamada birey, berrak sıvıları; su, diyet jelatini, yağsız et suyu, taze sıkılmış ve süzülmüş meyve suları, tanesiz ve şekersiz komposto, yapay tatlandırıcılı içecekler ve protein desteklerini tüketir. Tüketilen içecekler, tüm güne yayılmalı ve birey bir anda çok fazla miktarda sıvı tüketmemelidir. Karbonatsız, şekersiz ve kafeinsiz içecekler tüketilmelidir.

Diyete eklenen protein destekleri ise tam protein konsantreleri, kollajen bazlı konsantreler, amino asitler ve hibrit protein ilaveli amino asitlerdir. Tüp mide ameliyatı geçiren hastalar, herhangi bir olumsuz durum gelişmediyse ameliyatın 1. gününde su ve berrak sıvıları yudumlayabilirler.

Bu aşamada yasak olan içecekler: gazlı tüm içecekler (kola ve diğer gazoz türleri, soda), alkollü içecekler, şekerli tüm içecekler, şeker eklenmiş hazır meyve suları, tam yağlı süt, tam yağlı yoğurt, çikolatalı süt, meyve aromalı sütler… Bu içecekler tüketilmemelidir.

2. Aşama Tam Sıvı Diyeti

Tam sıvı diyetine ameliyatın 3. gününde başlanır ve 10-14 gün uygulanır. Tam sıvı diyeti berrak sıvı diyete ilave olarak aşağıdaki besinleri içerir. Bu aşamada kullanılan besinler vücut sıcaklığına yakın sıcaklıkta olmalıdır.

Süt ve süt ürünleri
Yoğurt
Sebze suları
Süzülmüş çorbalar
Haşlanıp blenderize edilip süzülmüş tahıllar
Şekersiz pudinglerden oluşur.

Bu aşamada doğal olarak şeker içeren içecekler tüketilebilir ancak şeker (çay şekeri) ilave edilmiş içecekler tüketilmemelidir. Proteinden zengin içecekler tercih edilmeli, yağlar ve yağlı içecekler sınırlandırılmalıdır. Bu aşamada hastaya protein desteği de yapılmalıdır.

RYGB, LAGB, BPD/DS ve tüp mide: Bu yöntemlerle ameliyat olan bireylerin günlük tüketmeleri gereken sıvı miktarı 1360-1800 mL kadar olmalıdır.

Peynir altı suyu, soya protein tozu, peynir altı suyu veya soya protein tozu eklenmiş yağsız süt,soya protein tozu karıştırılmış soya sütü veya laktazlı süt,az yağlı yoğurt, sade yağsız yoğurt, %1 yağlı veya yağsız süt, laktazlı yağsız süt veya yağsız soya sütünün kalsiyumla karıştırılarak zenginleştirilmesi önerilmektedir. Bu aşamada ¾ çay bardağı kadar yoğurtlu pirinç çorba sütlü pirinç çorba veya şehriye çorba tüketilebilir. Çorbalar blenderdan geçirilmelidir.

Sıvı diyet aşamalarında bireyler, enerji ve protein içeriği yüksek bazı hazır ürünler de kullanabilmektedirler.

3. Aşama Püre Edilmiş Diyet

Sıvı diyetlerden sonra bireyler 2 hafta süreyle, püre edilmiş yumuşak yiyecekler tüketirler. Bu süre bireylere göre farklılık gösterebilir. Katı besinleri tolere edemeyen hastalarda bu süre 30-60 güne kadar uzayabilir. Bu evrede hastalar katı yiyecekleri blenderize/püre edilmiş olarak tüketebilirler. Ancak protein alımını tamamlamak için protein desteğine devam edilmelidir.

Bu aşamada bireyler önceki aşamalarda tüketilenlere ek olarak yumurta, kırmızı et, tavuk, balık (kıyma haline getirilmiş olarak), tam buğday, çavdar, yulaf unları kullanılabilir. Sebzelerden gaz ve şişkinlik sorunlarına yol açmayacak olanlar blenderize edilerek tüketilebilir. Bu aşamada protein destekleri kullanılmaya devam edilmelidir. Bu aşamada berrak sıvıların tüketimi artırılmalıdır. Günlük alınması gereken toplam sıvı 1360-1814 mL veya daha fazla olmalıdır.

4. Aşama Katı yiyecekler diyeti

Bu evrede, hastanın diyetine uygun katı yiyecekler (iyi pişmiş et ve et ürünleri vb.) eklenerek, beslenme ve diyet uzmanı tarafından düzenlenen diyet programına yaşam boyu devam edilmelidir. Bu aşamada yumurta, tavuk, balık (kırmızı et ve tavuk kıyma, balık küçük parçalar halinde) tüketilebilir. Ara öğünlerde süt, yoğurt, ayran, meyve püreleri, şekersiz tatlandırıcılı puding ve sütlü tatlılar, blenderize edilmiş şekersiz kompostolar tercih edilebilir.

Su ve sıvılar da yemeklerle birlikte alınmamalı aksi takdirde bulantı ve kusmaya neden olabilirler. Gastrik bandı olan hastalarda bandın yeri kayabilir. Tüp mide, RYGB ve LAGB’de günlük vitamin ve mineral desteği verilmelidir. Porsiyon kontrolüne yardımcı olmak için küçük kapların kullanılması ve küçük tabaklardan yemek yenilmesi gerekir.

Sevgili diyetseverler! Hepinize çilek tadında sağlıklı günler dilerken, obezite cerrahisi sonrası beslenmede mikrobesin ögeleri (vitamin ve mineraller) ile ilgili yazım için takipte kalın diyorum.

Uzman Diyetisyen Ece ÇELİK ATALAY

Obezitenin Tedavisinde – Obezite Cerrahisi